در 40 سال اخیر کمتر پیش آمده که از لفظ رکود در اقتصاد ایران سخنی به میان نیاید. عموم اقتصاددان‌ها حین کاهش ضربان رشد اقتصادی، از شروع دوران رکود صحبت می‌کنند. با این وصف علی سرزعیم، اقتصاددان و معاون امور اقتصاد و برنامه‌ریزی وزارت تعاون در گفت‌وگو با "اگزیم نیوز" نظری دیگر دارد. او می‌گوید: "در ایران با رکود اقتصادی مواجه نیستیم. مساله ایران رشد پایین اقتصاد است. کشورهای مختلف در گفتمان اقتصادی خود، حرکتی مشخص دارند که طی آن، با رونق و رکود مواجه می‌شوند. بنابراین مساله این کشورها، بر خلاف ایران، رکود و رونق است. اما مساله اقتصاد ایران مصداق  "شیبِ به سمت پایینی" است که حتی بدون تحریم‌ها نیز با آن مواجه می‌شویم."

سرزعیم گفت: در مورد اینکه چرا رکود در اقتصاد کشورها ایجاد می‌شود، 7 مکتب مختلف اقتصاد کلان نظریه‌پردازی کرده‌اند. آنها دلایل متعددی را برای این موضوع تبیین نموده‌اند. از جمله مواردی که به عنوان عامل رکود در اقتصاد بدان اشاره شده، شوک‌های تکنولوژی و سیاست‌های پولی می‌باشد. در حقیقت تفاسیر مختلفی در این حیطه ابراز شده است.

او در خصوص آنچه که در اقتصاد ایران، به عنوان رکود شناخته می‌شود ابراز داشت: اما در ایران با موضوع متفاوتی روبرو هستیم. در حقیقت در ایران با رکود اقتصادی مواجه نیستیم. مساله ایران رشد پایین اقتصاد است. کشورهای مختلف در گفتمان اقتصادی خود، حرکتی مشخص دارند که طی آن، با رونق و رکود مواجه می‌شوند. بنابریان مساله این کشورها، بر خلاف ایران، رکود و رونق است. اما مساله اقتصاد ایران مصداق  "شیبِ به سمت پایینی" است که حتی بدون تحریم‌ها نیز با آن مواجه می‌شویم.

او ادامه داد: متوسط رشد اقتصادی بعد از انقلاب، حدودا 3 درصد است که این رشد برای ایران، رشد مطلوبی محسوب نمی‌شود. مساله اصلی ایران رشد پایین اقتصادی است. شرایط اقتصادی ما به گونه‌ای است که ضمن تحریم هم این رشد کمتر می‌شود. لذا گرفتاری اصلی ما رکود نیست؛ بلکه مشکلات ساختاری است که اقتصاد کشور را از توان بالقوه خود دور می‌نماید و بنابراین توان و پتانسیل اقتصاد ایران در این زمینه به فعلیت نمی‌رسد.

این اقتصاددان با اشاره به رشد پایین اقتصادی در ایران و دلایل آن ابراز داشت: ضمن رشد پایین اقتصادی، اگر شوک‌های اقتصادی دیگری هم به اقتصاد وارد شود، مشکلات بیشتر خواهد شد. در چنین اوضاعی اگر نگاه کوتاه مدت داشته باشیم، خواهیم گفت که دلیل اصلی مشکلات اقتصادی ایجاد شده، همان تحریم‌ها هستند. اما اگر نگاه بلند مدت 10 ساله داشته باشیم، موضوع اقتصاد ایران دیگر رکود نیست؛ بلکه یک "کم رونقی بسیار مزمن" است که متاسفانه این کم رونقی مدام تشدید می‌شود.

او در پاسخ به این سوال که برای حل این مشکل باید چکار کنیم، تصریح کرد: برای حل این مشکل باید به سمت اصلاح ساختاری برویم. می‌توان از قیمت‌های حامل‌های انرژی و نظام بانکی و مسایل مالی دولت شروع کرد. همچنین باید به صندوق‌های بازنشستگی نگاه ویژه داشت. با تغییر در چنین مسائلی، می‌توان انتظار تغییر در رونق اقتصادی کشور را داشته باشیم.

این پژوهشگر اقتصادی از برنامه‌های اقتصادی کشور و عدم موفقیت آنها در ایجاد رونق و رشد اقتصاد صحبت به میان آورد و گفت: در این مورد باید سوال کنیم که چرا برنامه‌های اقتصادی ما منجر به رشد و توسعه اقتصادی نشده‌اند. جای سوال است که چرا ما برای برون رفت از این اوضاع نسخه داریم، اما بدان عمل نمی‌شود. باید بگویم موانعی سر راه ما وجود دارند که اجازه حرکت به سمت درمان این مشکلات را به ما نمی‌دهند. این موضوع، در اقتصاد سیاسی و فشارهای اجتماعی و ترکیبات نهادی نهفته است. عموم این مسائل دست به دست یکدیگر می‌دهند تا مانع از انجام کار صحیح در قبال رشد و رونق اقتصادی شوند.

وی افزود: در شرایط موجود باید دو تصمیم را به فرجام رساند. از یک طرف در خصوص قیمت‌ها دست به اصلاح بزنیم تا فشار به اقشار ضعیف هم کمتر شود. همچنین در خصوص بدهی‌های دولت، باید تصمیماتی اخذ شود تا بدهی‌های پیمانکاران پرداخت و پروژه‌های نیمه تمام به فرجام برسند. حرکت به این سمت از فشار نقدینگی موجود هم می‌کاهد. پرداختن به این دو موضوع در وهله اول می تواند در اقتصاد کشور تاثیرات مثبتی از خود بر جای بگذارد.

سرزعیم گفت: در حال حاضر، دو تصمیم مذکور از جمله تصمیماتی هستند که دولت به صورت طبیعی در پی حل آن نیست. اما در آینده فشار شرایط منجر خواهد شد که دولت به این سمت و سو حرکت کند. به نظر من باید منتظر آینده ماند؛ چرا که ضمن فشار موقعیت‌های تحمیل شده است که دولت به سمت مد نظر و اصلاح موارد ابراز شده، پیش خواهد رفت. اگر محرومیت از فروش نفت بیشتر شود، ما به ناچار به سمتی سوق داده می‌شویم که این اصلاحات و تصمیمات درست را عملیاتی کنیم.    

مسعود آریادوست